Onvermoede overeenkomsten!

In zijn interessante boek De Verenigde Staten in de twintigste eeuw beveelt Maarten van Rossum zijn lezers The Kennedy Imprisonment van Garry Wills aan. Kernthema van dit boek is, dat vader Joe Kennedy een machine bouwde, waarin de zonen en de dochters, de schoonzonen en journalisten, die tot vrienden van de familie werden gemaakt, allemaal meehielpen om er een ’Golden Family’ van te maken. John Kennedy profiteerde van die glans en goede reputatie en zijn broer Robert op zijn beurt van diens nagedachtenis. Robert was de broer die het werk van de te vroeg gestorven president zou voltooien. Tegen de tijd dat de laatst overgebleven broer in 1980 een gooi naar het presidentschap deed, was de magie uitgewerkt en zelfs ballast geworden. Edward werd steeds vergeleken met zijn grote voorbeelden John en Robert en kon alleen maar tegenvallen. Journalisten van wie gebleken was dat ze zich veel te kritiekloos en bewonderend hadden opgesteld tegen John en Robert, wilden hun reputatie herstellen en keken extra kritisch naar Edward.

Garry Wills

Garry Wills heeft over een grote reeks onderwerpen geschreven. Beroemd is zijn Inventing America, waarin hij nagaat wat de opstellers van de Declaration of Independence eigenlijk bedoelden. Daarvoor duikt hij diep in de ideeën van de politieke denkers van de Verlichting. Beroemd is hij ook om Lincoln at Gettysburg, waarin hij uitgebreid ingaat op de omstandigheden waaronder Lincoln zijn toespraak hield. Bovendien analyseert hij de redevoering zelf – een keerpunt in het denken over slavernij in Amerika – heel nauwkeurig. Zo kan ik er nog wel een paar noemen b.v. Nixon Agonistes en Reagan’s America, Innocents at Home.

The fluid presidency

Terug naar het eerdergenoemde boek van Wills The Kennedy Imprisonment. In hoofdstuk 13 gaat hij in op de regeerstijl van Kennedy. JFK was in 1960 erg onder de indruk van het boek Presidential Power van Richard Neustadt. Deze professor betoogde dat beleid en beslissingen niet voorbereid moeten worden door vaste groepen, organen en departementen, maar door wisselende commissies speciaal voor dat doel bij elkaar geroepen. Deze groepen nemen geen besluiten, maar komen met hun voorstellen bij de president en deze beslist. Neustadt noemde dat ‘the fluid presidency’: alle draden komen bijeen bij de president.

Bestrijd je eigen regering!

Kennedy was dus van plan snel en met op maat gesneden groepen te regeren. Ad hoc commissies werden gevormd door voornamelijk leden van de staf van het Witte Huis. Van het departement van Buitenlandse Zaken b.v. had hij geen hoge dunk. Als je die lieden wat vroeg, duurde het weken voor je antwoord kreeg. Kennedy was zijn eigen minister van Buitenlandse Zaken en MacGeorge Bundy de aanjager van voorstellen op dit gebied. MacNamara had vooral tot taak om de generaals te temmen en het geldverslindende defensieapparaat onder controle te krijgen … en nu komt opeens Donald J. Trump in beeld! Zijn minister van Buitenlandse Zaken Rex Tillerson negeert een groot deel van zijn zittende ambtenaren, is met een forse besparing bezig – sommige afdelingen b.v. over mensenrechten zijn flink uitgedund – en maakt geen haast met zijn benoemingen. Trump heeft op alle ministeries mannetjes of vrouwtjes benoemd, die zijn ogen en oren vormen. Ze moeten de minister in de gaten houden en dagelijks rapporteren of er op het ministerie wel gebeurt wat de president wil. De baas van de FBI heeft hij al ontslagen, hij heeft met zowat alle andere inlichtingendiensten ruzie en zijn minister van Justitie is hij deze week openlijk afgevallen Sinds Kennedy hebben veel presidenten beloofd dat zij na hun verkiezing de boel daar in Washington wel eens flink zouden opschudden, Trump doet het. Waarom ook niet? In het zittend ambtelijk apparaat heeft hij weinig vrienden.